Koop je zonden af
Met aflaten kon je in de middeleeuwen de zonden die je begaan had, afkopen. Voor de Katholieke kerk was dit een lucratieve bijverdienste.
Luther publiceert
Op 31 oktober 1517, 500 jaar geleden, publiceerde de Duitse monnik Maarten Luther 95 provocerende theologische stellingen en gaf hij kritiek op deze aflaatpraktijken.
Het nieuws over de stellingen van Luther verspreidde zich als een lopend vuurtje over Europa. Veel mensen ergerden zich immers al jaren aan de wantoestanden binnen de kerk.
Antwerpen, het Wittenberg van de lage landen
In het pas gestichte klooster van de Augustijnen in Antwerpen woonden paters die samen met en bij Luther gestudeerd hadden, en die zijn ideeën deelden. Zij waren de eersten die Luthers geschriften vertaalden, en de Antwerpse drukkers zorgden ervoor dat ze verspreid raakten over heel Europa.
Antwerpen in vuur en vlam
De overheid reageerde verdeeld. Terwijl Keizer Karel een harde repressie voerde, probeerde het Antwerpse stadsbestuur haar inwoners in bescherming te nemen. In het super diverse Antwerpen, op dat moment de meest welvarende handelsstad van Europa, wilden ze vooral de commerciële belangen veiligstellen. Luthers gedachten werden daarom oogluikend toegestaan en zette Antwerpen in vuur en vlam. Letterlijk en figuurlijk.
Op leven en dood
De eerste volgelingen van Luther stonden voor een aartsmoeilijke keuze. Ze riskeerden alles kwijt te raken: vrijheid, bezit, job, vrienden, familie, ... Sommige hervormers werden zelfs openbaar geëxecuteerd. Twee monniken uit Antwerpen werden op de brandstapel gezet. Maarten Luther schreef een lied om hen te gedenken. Speciaal voor de tentoonstelling werd van dit lied een nieuwe opname gemaakt, in de originele Duitse versie en in een Nederlandse vertaling.
Tentoonstelling in de Sint-Andrieskerk
Via 10 panelen in de kerk maak je als bezoeker kennis met de mensen die 500 jaar geleden het Lutheranisme van dichtbij beleefden, met hun twijfels en angsten. Voor- en tegenstaanders. Een stukje onbekende Antwerpse geschiedenis.
Bijzondere oude drukken
In de schatkamer van Sint-Andries kan je enkele bijzondere Antwerpse drukken bewonderen uit de collecties van Museum Plantin-Moretus en de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Waaronder een geschrift van Luther, dat door de Augustijner monniken werd vertaald en door Claes de Grave werd gedrukt.
Praktisch
- De kerk is open van maandag t.e.m. vrijdag van 9 tot 12 uur (ingang via Sint-Andriesstraat) en dagelijks van 14 tot 17 uur (ingang via Waaistraat)
- De schatkamer van Sint-Andries is dagelijks open van 14 tot 17 uur
- Toegang tot de kerk (en de 10 panelen) is gratis
- Voor de schatkamer (en de bijzondere oude drukken) betaalt u 1 euro
- Kijk ook eens op Luther2017
Interesse in meer 16de-eeuwse boeken?
Bezoek ook Conn3ct in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience en het Museum Plantin-Moretus.
