Google Books: naast digitalisering ook een bijzonder zorgtraject

‘In onze collectie zitten alleen maar preciosa. Dat betekent dat het belangrijke stukken voor de boekgeschiedenis zijn. We sturen daarom niet zomaar alle boeken op. Enkel de titels die in goede staat zijn, niet te kwetsbaar, laten we vertrekken. Maar manuscripten, boeken met een speciale boekband of van een unieke waarde, houden we in huis en digitaliseren we zelf. Van de 20.000 titels gaan er zo’n 12.000 naar Google, de andere — vaak brozere — boeken digitaliseren we zelf.’

Herwaardering met veel zorg

‘Dankzij dit project leren we onze collectie beter kennen. We nemen de tijd om na te gaan in welke staat de oude boeken zijn. Een heel aantal blijkt kwetsbaar en is toe aan een beschermende behandeling. Daarom hebben we een tijdelijke boekrestauratrice aangeworven. Zij geeft, samen met een team vrijwilligers, de fragiele werken een EHBO-verzorging.’

‘Dat zijn kleine conserverende handelingen, altijd omkeerbaar, om de boeken beter te beschermen vooraleer ze worden gedigitaliseerd. We voegen bijvoorbeeld velletjes Japans papier toe, we maken kapjes voor de hoeken of verstevigen de broze boekbanden. De boeken moeten immers goed open kunnen zonder dat de banden breken. Pas na die ingrepen kunnen de werken veilig worden gescand.’

Leuke verrassingen

‘Het Google Books-project is daarom veel meer dan digitalisering, het is vooral een zorgtraject. We nemen elk boek fysiek in de hand, kijken naar de fysieke conditie en bedenken hoe we het in de toekomst het best kunnen bewaren.’

‘Dit onderzoek levert soms heel leuke verrassingen op. In sommige boeken merken we plots bijzondere prints, te mooi om die te laten vertrekken naar Google. Zo ontdekten we tussen de bladen van een boek een prachtige opgevouwen landkaart van Ortelius! We vonden op een bladzijde van een ander boek ook de handtekening van Abraham Ortelius. Als je zoiets tegenkomt, besef je telkens opnieuw wat voor een unieke collectie we hebben.’

Goed teamwork

‘Trekker van het Google Books-project is de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. Zij laten in hun enorme collectie maar liefst 80.000 werken digitaliseren! Voor dit overkoepelend project kunnen we rekenen op versterking. Jan Callier is projectcoördinator en we krijgen ook hulp van tijdelijke medewerkers. Renate werkt hier sinds augustus vorig jaar, Hady is onlangs bij ons gestart om een eerste werkervaring op te doen en daarbij zijn taal te verbeteren. En Morgane, de restauratrice, werkt hier tijdelijk halftijds, twee dagen in de week.’

’De 12.000 titels die we naar Google sturen, doen we in aparte batches. We versturen zo’n 4.000 titels per transport. Daarvan zijn er intussen al twee buitengegaan. In het najaar vertrekt de laatste batch en daarna is dit logistieke proces afgelopen. Maar dan stopt het voor ons nog niet. Het zal nog een hoop tijd vragen voor we in huis alle andere werken gedigitaliseerd krijgen. Wij zetten dit traject dus nog een hele tijd door.’