‘Het had ook een wesp kunnen zijn’, legt Goossens uit. Nog voor hij de digitale collectie houtblokken begon uit te spitten, was hij geïntrigeerd door het kwetsbare materiaal. De blokken zijn stuk voor stuk uitgesneden in hout. ‘Dat heeft me aan het denken gezet. Welke dieren leven in en rond hout? De wesp natuurlijk: die knaagt de houtvezels af en zet die om in papier om zijn nest te bouwen. Een interessant uitgangspunt.’
Een nóg groter gevaar voor de houten collectie is de boktor.
De boktor leeft als larve in het hout en knaagt kronkelende gangen om er weer uit te geraken. Zo vormt die sierlijke grafische labyrinten. Beeld je eens in dat zo’n kever grote gaten zou bijten in de historische collectie van het museum: boeiend, toch?
Papieren sculptuur
Het voltooide kunstwerk is een indrukwekkende papieren sculptuur, een opgeblazen fysieke 3D-variant van de boktor. De kever is samengesteld uit zo’n 25 grote papieren uitsneden: strak geplooid en zorgvuldig aan elkaar gekleefd. Een digitaal 3D-object gemodelleerd in analoog papier. Goossens volgde hiervoor een bepaalde methode die hij zich eigen heeft gemaakt.
'Eerst maakte ik foto’s van opgezette boktorren. Die beelden verwerkte ik op de computer tot een virtueel 3D-object. In Pepakura, een softwareprogramma om fantasy-maskers te maken, vlakte ik dat 3D-model af, en ik verknipte het tot afzonderlijke 2D-fragmenten. Zo bekwam ik verschillende patronen, tot op de millimeter precies. Die drukte ik allemaal af op dik A3-papier. Ik knipte de patronen uit, vouwde die volgens de lijntjes, en plakte die aan elkaar. Om zo het 3D-object van op het scherm weer na te bouwen in het echt.'
Meerlagig
De collectie van Plantijn komt in het werk in meerdere lagen terug. ‘De papieren vellen waaruit ik de patronen sneed, had ik op voorhand bedrukt. Op elke plaat een uitvergroting van een plant uit de verzameling, zo’n 25 verschillende in totaal. De boktor is dus opgebouwd uit een aaneenrijging van historische planten, de natuurlijke omgeving waar zo’n kever in leeft.’
De planten zijn niet zomaar met de printer afgedrukt. Elk beeld werd ontwikkeld in cyanotypie, een oude fotografische druktechniek met het typische ‘Pruisisch blauw’ van de blauwdrukken. ‘Een knipoog naar de ambachtelijke techniek van het printen.’
Uit de gedrukte prints sneed Goossens zorgvuldig de patronen die hij op de achterkant had aangebracht. Die vormen grote gaten in de vellen, alsof de boktor aan de collectie heeft zitten knagen. Buitenkant, binnenkant en de afgewerkte vorm zijn op die manier alle drie gelinkt aan de collectie. ‘Net als de boktor zelf’, voegt Goossens toe. ‘Plantijn drukte heel wat encyclopedieën voor de eerste wetenschappers, vaak rijkelijk geïllustreerd. De boktor sluit perfect bij die illustraties aan.’
Ingekaderd zijproject
Naast de afgewerkte blauwe boktor op een sokkel presenteert Goossens ook enkele kaders. ‘Dat was niet mijn bedoeling, maar een spontane ingeving tijdens het proces. De verschillende prints waaruit ik de gaten had uitgesneden, waren gewoon veel te mooi om weg te smijten. Daarom zette ik enkele gedrukte platen achter elkaar, en lijstte die samen in. De opeenvolgende gaten geven samen een bepaalde diepte. 2D wordt opnieuw 3D.’
Fascinatie voor de wetenschap
De boktor past goed in het oeuvre van Axel Goossens. Als kind al verzamelde hij de vreemdste objecten die hij in de natuur tegenkwam. Schedels van dieren, een achtergelaten slakkenhuis, een speciaal gesleten steen. ‘Stuk voor stuk fascinerende vormen voor het leergierig jongetje dat ik was. Die betovering voor de wetenschap komt nu terug in mijn beeldend werk.’
Veel gevonden voorwerpen kan hij namaken. ‘Maar er zijn ook andere organismen, zoals de dodo, die niet meer bestaan. Het geeft een goed gevoel als je die historische dieren in papier weer tot leven kunt wekken.’ Net als de boktor. En de narwal natuurlijk.
‘De narwal’ is Goossens’ grootste project tot nog toe. Een wetenschappelijk gereconstrueerd skelet van een tandwalvis dat, verschillende meters lang, imposant over de trap van een statig herenhuis uitkijkt. ‘Daar heb ik een heel jaar aan gezeten. Een fantastische samenwerking met taxidermist Viktor Leestmans, die ook de sokkel voor de boktor heeft gemaakt. En ook met interieurarchitect Katrien Vernaillen, en met mijn schoonbroer Boris Pellegroms: hij is messingbewerker en heeft het gebinte van de walvis gemaakt. Ikzelf creëerde alle beenderen en bond het gevaarte aan elkaar.’
Over de kunstenaar
Axel Goossens (°1987, Duffel) is beeldend kunstenaar. Hij studeerde in 2015 af in multimedia aan de Academie van Beeldende Kunsten in Antwerpen. Gefascineerd door de wetenschap onderzoekt hij hoe hij oud en nieuw met elkaar kan verbinden.
Goossens bouwt zijn oeuvre vooral in papier. Essentiële materie die door veel kunstenaars slechts wordt gebruikt in de beginfase, om daarna te worden gedigitaliseerd. Goossens draait dit klassieke proces net om, en bouwt gedigitaliseerde modellen weer op in analoog papier.
